کام گۆڕانکارى بۆ کورد گەورەیەو ئەو گۆڕانکارییە چاوەڕوانکراوانە چین؟

بەدیاریکراوى لەدواى گۆڕانکارییەکانى سووریاوە، زۆربەى سیاسییەکانى کورد و شرۆڤەکارانى کوردستان و هەندێ لە ناوەندە جیهانیەکانیش، باسى ئەوە دەکەن ناوچەکە لەبەردەم گۆڕانکارى گەورەدایە و پێویستە کورد خۆى بۆ ئەو گۆڕانکارییانە ئامادە بکات. بەڵام ئەگەر لەهەر یەکەیان بپرسیت ئەو گۆڕانکارییە چاوەڕوانکراوانە چین کە ئەگەرى روودانیان نزیکە، کەس وەڵامێکى دروستت ناداتەوە.
 
لە راستیدا هەموو ئەو پێشهات و گۆڕانکارییانەى لە جیهاندا روودەدەن، کەسانێک هەن پێشووتر دەیزانن، چونکە رووداوەکان خوڵقێنەرى دەستى مرۆڤەکانن. هەرچەندە ئێستا جیهان گەیشتووەتە دۆخێک نەک رووداوە دەستکردەکان، بەڵکو زانیاریی پێشوەختەى رووداوە سروشتیەکانیشى هەیە.
 
جیا لەوانەى وەک ئاگاداربوونى پێشوەختە زانیارییان دەربارەى رووداو و پێشهاتەکان لایە، کەسانێکى دیکەش هەن بە هەڵسەنگاندن و لێکدانەوەى پێدراوەکان، خوێندنەوەى پێشوەختە بۆ رووداو و پێشهاتەکان دەکەن و زۆرجاریش رووداوەکان بەو جۆرەیە کە ئەو شرۆڤەکار و لێکۆڵەرەوانە پێشبینیان بۆ کردووە.
 
بۆیە کورد گوتەنی کە دەڵێت، (هیچ دوکەڵێک بێ ئاگر نییە)، ئەم چاوەڕوانییانەش بۆ رووداو وگۆڕانکاریی ناوچەکە، پێناچێت لە خۆوە سەرچاوەى گرتبێت. بەتایبەتى کە جیاواز لە لێکدانەوەى شرۆڤەکاران کە پشت بەزانیارییە دزەپێکراوەکان و پێدراوەسیاسیەکان دەبەستن، هەندێ کارەکتەرى سیاسى کوردیش کە بەشێکن لە دروستکردنى بڕیار، ئەوانیش ئاماژە بە گۆڕانکارى گەورە دەکەن. بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە ئایا چى گۆڕانکارییەکى ناوچەکە، بۆ کورد گۆڕانکارى گەورەیە؟
 
پێش ئەوەى بەدواى وەڵامى ئەو پرسیارەدا بچین، دەبێت بزانین کێ گۆڕانکارى پێدەکرێت. بەتایبەت کە چاوەڕوانى گۆڕانکارى گەورە بکرێت، بێگومان دەبێت هێزى گەورە خوڵقێنەربن. ئایا ئەو هێزە گەورانە لەناوچەکە بوونیان هەیە؟ یاخود چ ئاسۆیەک هەیە بۆ ئەوەى هێزى گەورەى جیهانى گۆڕانکارییەکان بە قازانجى کورد بکات؟ بەتایبەت کە ئەزموونى تاڵى دواى یەکەم جەنگى جیهانى و کێشانەوەى نەخشەى رۆژهەڵاتى نێوەڕاست، هێشتا وەک تەوقێک لە گەردنى کورد ئاڵاوە. بەدرێژایى سەدەى رابردووش هەر ئەوان داڕێژەرانى نەخشەى رۆژهەڵات کە نیشتمانى کوردیان پارچە پارچە کرد، پاسەوانى ئەو سنوورە دەستکردانە بوون و هەر دەستکاریکردنێکى سنووریان وەک بەزاندنى هێڵى سوور بینیوە.
 
گەرچى ئێستاش هیچ ئاماژەیەکى روون و ئاشکرا دیار نییە بۆ ئەوەى بەلایانەوە ئاسایى بێت دەستکارى سنوورى نەخشەى سایکس پیکۆ بکرێت، جگە لەوەى دواى پەرەسەندنەکانى شەڕى غەززە و ئیسرائیل، پشتیوانەکانى چارەسەرى دوو دەوڵەتى فراوانتر بوون. بەریتانیا و فەرەنسا وەک ئەندازیارى نەخشەى رۆژهەڵات چوونەتە پاڵ پشتیوانەکانى دروستکردنى دەوڵەتى فەلەستین و دەیانەوێ لە چەند مانگى داهاتوو بڕیار لەو بارەیەوە بدرێت.
 
بێگومان کۆتایهاتنى ناکۆکیی عەرەب ئیسرائیل و دروستکردنى دەوڵەت بۆ فەلەستینییەکان رووداوى گەورەیە، بەڵام ئایا ئەم رووداوە چى لە کێشەى کورد دەگۆڕێت تا پێویست بێت کورد خۆى بۆ ئامادە بکات؟
 
دروستکردنى هەر دەوڵەتێکى تازە لە رۆژهەڵاتى نێوەڕاست، شکاندنى تابۆى دەستکاریکردنى ئەو سنوورە دەستکردانەیە کە لە نەخشەى سایکس پیکۆدا چەسپاندیان. بۆیە ئەگەر دەوڵەت بۆ فەلەستین دروست بکرێت، دووجار دەبێتە شانس بۆ کوردستانیش. یەکەمیان کردنەوەى دەرگە بەڕووى گۆڕانکاریی دیکەى نەخشەى ناوچەکە و دووەمیش ئەو پرسە دێتە ئاراوە، چارەسەرى پرسى کوردیش بکرێت وەکو گەورەترین کێشەى رۆژهەڵاتى نێوەڕاست.
 
لێرەشدا خاڵى گرنگ ئەوەیە کە ئێستا زلهێزەکانى جیهان وەک سەت ساڵى رابردوو لە دژى کورد نین، بەپێچەوانەوە بەشێکیان پشتیوانى لە کورد دەکەن. هەروەها کورد خۆیشى ئێستا لە هەموو روویەکەوە ئامادەترە لەو قۆناخ و هەلومەرجەى کە کوردستان دابەشکرا بەسەر وڵاتاندا.
 
بەپێى ئەو پێدراوە سیاسییانەى هەن لە ناوچەکە، هێشتنەوەى دۆخى کورد لە رۆژئاواى کوردستان دواى گۆڕانکارییەکانى سووریا، هەروەها رێکخستنەوەى ناو ماڵى کوردى لە رۆژئاوا. لەلایەکى دیکەشەوە گوشارەکانى ئەمریکا لەسەر پارتى و یەکێتى بۆ خێراکردنى پرۆسەى یەکخستنەوەى هێزى پێشمەرگە لە هەرێمى کوردستان، کەین و بەینى نێوان ئەنقەرە و ئیمراڵى و هەوڵى دەسەڵاتدارانى تورکیا بۆ راکێشانى سەرنجى کورد لەو وڵاتە کە دەتوانن لەداهاتوودا وەک دوو هاوبەش و برا پێکەوە بژین. ئەگەرى زۆرە تورکیا ئاگادارى پشتەوەى سیناریۆکانى ناوچەکە بێت.
 
بەتایبەتى بەهۆى بوونى سەرچاوەکانى گازى سرووشتى لە هەردوو بەشە جوگرافیاى باشوور و رۆژئاواى کوردستان، شانسى ئەوە بە کورد دەدات کە جیان جۆرێک لە سەربەخۆییان بۆ دەستەبەر بکات لەبەر بوونى وەک سەرچاوەیەکى وزەى بەردەوام کە گازى سرووشتییە. چونکە ئەگەر سەدەى رابردوو سەدەى نەوت بووبێت، ئەم سەدەیە سەدەى گاز دەبێت. هەموو ململانێ و ناکۆکى نێوان زلهێزەکانیش لەسەر زاڵبوون و هەژموونیانە بەسەر سەرچاوەکانى وزە و رێڕەوەکانى بە بازاڕکردنێتى. ئەم دوو بەشەى کوردستان وەک سەرچاوە و لە هەمانکاتدا وەک رێڕەویش پێگەیەکى گرنگیان لە نەخشەى وزەى جیهانى هەیە.
 
بۆیە پێدەچێت ئەمریکا و ئەورووپا پلانێکى جیاوازیان بۆ کوردستان هەبێت و دوور نییە چارەسەرى دوو دەوڵەتى بۆ چارەسەرى کێشەى عەرەب ئیسرائیل، شێوەى داڕشتنى بیرۆکەى دوو دەوڵەتى لە ماناى دەوڵەتى ئیسرائیل و دەوڵەتى فەلەستینەوە بگۆڕێت بۆ دروستکردنى دوو دەوڵەت بۆ هەردوو کێشە گەورەکەى رۆژهەڵات و بە دروستکردنى دەوڵەتى فەلەستین و دەوڵەتى کوردستان لەسەر جوگرافیاى باشور و رۆژئاوا،  کۆتایى بە ستەم و کێشەى دواى سایکس پیکۆ بهێنن.
 
هەرچەندە کوردستان تەنیا لەم دوو پارچەیە پێک نایات و بەشى گەورەى جوگرافیا و نەتەوەکەشى لە تورکیا و ئێرانن، بەڵام هەردوو دەوڵەتى تورکیا و ئێران بەراورد بە عیراق و سووریا، دوو کارەکتەرى بەهێزترن لە ناوچەکە و رۆڵ و پێگەیان لە جیهان و ناوەندەکانى بڕیاردا زیاترە. بۆیە ئەگەرى زۆر هەیە تورکیا و ئێران لەسەر حسابى عیراق و سووریا، بەو چارەسەرە رازى بووبن کە لە هەردوو بەشى باشوور و رۆژئاوا، ماڵێک بۆ کوردیش دروست بکرێت. بەتایبەتى کە هەردوولاشیان ئەوە دەزانن ئەمڕۆ بێت یان سبەى، هەر دەبێ کوردیش وەک نەتەوەکانى دیکەى ناوچەکە و جیهان خاوەن قەوارەى خۆى بێت. ئەوەش دەزانن کە لە هەر هەلومەرج و دەرفەتێکدا دەوڵەت بۆ کوردستان دروست بکرێت، کورد یەک دەوڵەتى دەبێت، جا ئەو دەوڵەتە لەسەر هەر بەشە خاکێکى کوردستان دامەزرا، کۆتایى بەوە دێت لە بەشێکى دیکەى کوردستان دەوڵەتێکى دیکەى کوردى دابمەزرێت. ئەمەش بەدیوێکى دیکەدا بەو مانایە دێت ئەگەر دەوڵەت لە هەر بەشێکى کوردستان دروست بوو، مەترسى لەسەر دابەشبوونى جوگرافیاى دەوڵەتانى دیکە نامێنێت کە کورد و کوردستانیان بەسەردا دابەشکراوە. بۆیە ئەگەر لە هەر گۆشەنیگایەکەوە بڕواننە مەترسییەکانى دەوڵەتى کوردى، ئەو دەستکەوتەشى بۆ ئەو دوو وڵاتە دەبێت کە چیتر مەترسى دابەشبوونى وڵاتەکانیان نامێنێت. 

عارف قوربانی نوسیویەتی..